PRVO PROFESIONALNO POZORIŠTE U BEOGRADU DANAS BEZ OBELEŽJA

Narodno pozorište u Beogradu, danas najstarija takva ustanova u Beogradu, na sadašnjoj lokaciji otvoreno je 1869. godine. Ipak, ovo nije prvo profesionalno pozorište u Beogradu.

Tridesetih godina XX veka u Srbiji su se pojavile amaterske pozorišne trupe, a prve predstave izvedene su u Kragujevcu, potom Šapcu, pa Požarevcu i Smederevu. Sa premeštanjem kneževskog prestola i državne administracije iz Kragujevca u Beograd, sa njima stižu i Joakim Vujić i Jovan Sterija Popović. Njih dvojica su posao osnivanja nacionalnog teatra započeli u Kragujevcu, a nastavili u Beogradu.

Lokacija prvog pozorišta u Beogradu

Dobili su podršku od knez Mihaila, pa je država finansirala deo osivanja pozorišta. Uskoro, na obali Save, u zgradi carinarnice (đumrukane), prostor velikog magacina je adaptiran za potrebe prvog beogradskog pozorišta. Tako se 1841. godine otvara Teatar na Đumruku.

Od osnivanja, brigu o teatru vodilo je Popečiteljstvo prosveštenija (Ministarstvo prosvete), a upravnik je bio Petar Radovanović. Teatar je zvanično otvoren 4. decembra 1841. godine predstavom Smrt Stefana Dečanskog, koju je napisao Jovan Sterija Popović.

Prvi profesionalni glumački anasambl činila je srpsko-hrvatska družina

Ovo pozorište radilo je svega dve godine, ali se njegovo poslovanje može podeliti u dve faze. Od prve predstave do 25. februara 1842. godine glumački ansambl činili su amateri.

U februaru je raspisan konkurs za stalne, profesionalne glumce. Na ovaj oglas javila se srpsko-hrvatska grupa iz Zagreba okupljena u Domorodnom teatralnom društvu iz Zagreba. Članovi su bili: Julijana Štajn, Toma Isaković, Jovan Kapdemort, Dimitrije Grujić, Nikola Badlaj, Josif Tkalac i Sava Marković. 26. februara 1842. godine izveli su prvu predstavu, komad Miloš Obilić Jovana Sterije Popovića i tako je Teatar na Đumruku postao prvo profesionalno pozorište u Beogradu. Predstave su izvođene dva puta nedeljno, ukupno 53 za prvu pozorišnu sezonu, ali tu se životni vek ovog teatra završava.

Gašenje Teatra i proterivanje glumaca

Poslednja predstava odigrana je 16. (ili 19.) avgusta 1842. godine. Nakon toga, u Srbiji dolazi do političke krize – ustavobraniteljska buna. Knez Mihailo je svrgnut sa vlasti i počinje Ustavobraniteljska vladavina. Jedna od odluka nove vlasti bila je da državljani sa austrijskim državljanstvom napuste Srbiji. Kako su Zagrepčani bili podanici Austrije, napustili su Beograd, a Teatar na Đumruku prestaje da radi.

Danas u Karađorđevoj ulici ne postoji nijedno obeležje da je tu nekada postojalo prvo pozorište sa profesionalnim glumcima u Beogradu, pa i celoj Srbiji.

izvor: Miodrag Nikolić Pozorišna umetnost u Beogradu u 19. veku u okviru „Istorija Beograda“

POGLEDAJ JOŠ: BEOGRADSKE PRIČE